Digitalizacija svih segmenata društva važan je proces i činjenica sa kojom se jedno društvo suočava na svakom koraku. Ponuda što boljih javnih usluga i servisa će u konačnom i doprinijeti boljem funkcionisanju države generalno.
Digitalna transformacija predstavlja proces koji treba da se konstanto ubrzava sa pojavom novih tehnologija koje karakteriše intenzivan i brz razvoj. Iako je za pojam digitalne transofrmacije značajan tempo razvoja digitalnih tehnologija, da bi u tome uspjeli potrebno je da postoji izgrađena dobra osnova u terminima infrastrukture, normativnog i institucionalnog uređenja. Takođe, potrebno je izgraditi obrazovni program, koji bi predstavljao preduslov za sticanje digitalnih vještina.
Uštede, inovacije, brzina, pokretljivost, pojmovi su koji se vezuju za proces digitalizacije. Kada je riječ o Crnoj Gori, kroz strateški dokument Pravci razvoja 2018-2021, u okviru oblasti ICT, planirano je da do 2021. godine dostupnost širokopojasnog pristupa internetu bude 90%, kao i da poraste broj elektronskih usluga koje institucije pružaju građanima.
Pitanje digitalizacije od izuzetne je važnosti za efikasnost rada državne uprave, kao i za održivi razvoj u skladu sa evropskim i svjetskim trendovima. Imajući u vidu navedeno, reforma javne uprave ima za cilj povećanje povjerenja građana i kreiranje efikasne i servisno orijentisane uprave. S tim u vezi, i digitalizacija predstavlja jedan glavnih postulata demokratizacije društva, a zadatak javne uprave i svih njeniih činilaca je da bude otvoreni servis građana.
Upravo je razvoj elektronske uprave važan segment i pokazatelj razvoja digitalnog društva. Krajnji cilj digitalnih servisa koje državna uprava, lokalna samouprava i privreda pružaju građanima i privredi je omogućavanje svim fizičkim i pravnim licima da posredstvom javnih portala koriste personalizovani sajber-prostor pod kontrolom i zaštitom kompanija, državne ili lokalnih uprava. Pristupom ovim posebno personalizovanim resursima korisnici su u mogućnosti da upravljaju ličnim podacima, finansijama, komuniciraju sa kompanijama i državnim organima ili lokalnom samoupravom i koriste sve softverske resurse koje im ovi subjekti omoguće kako bi lakše međusobno komunicirali i regulisali prava i obaveze.
Kao pozitivan primjer izdvajamo portal E-uprave, koji je trenutno na raspolaganju građanima i koji nudi veliki broj servisa. Ipak, i tako razvijeni servisi jako malo se koriste, a uzrok tome možemo pronaći u manjku informatičkog obrazovanja od strane korisnika.
Vlada Crne Gore je u decembru 2021, na predlog Ministarstva javne uprave, digitalnog društva i medija, usvojila Strategiju digitalne transformacije Crne Gore 2022-2026. godinu sa Akcionim planom za 2022-2023. godinu, koja predstavlja razvojni okvir kojim se definišu preduslovi i inicijative potrebne za brzu adaptaciju u sve kompleksnije digitalno okruženje, te agilan i proaktivan razvoj digitalne Crne Gore. Strateška namjera potkrijepljena je i strateškim opredjeljenjima Evropske unije, čiji je centralni razvojni cilj digitalizacija kompletnog evropskog regiona. U procesu pripreme Strategije, razmotren je širi strateški okvir Evropske unije, a najrelevantniji strateški dokument koji je analiziran je Digitalna decenija Evrope: digitalni ciljevi za 2030, koji predstavlja viziju digitalne transformacije Evrope do 2030. i fokusira se na četiri glavna aspekta: vještine, infrastruktura, vlada i biznis.
Pored navedenog, kada je riječ o crnogorskim strateškim dokumentima u oblasti digitalizacije, bitno je pomenuti i Strategiju pametne specijalizacije 2019 – 2024, čiji je jedan od ciljeva reorganizacija i unapređenje poslovnih procesa u prioritetnim oblastima pametne specijalizacije i javnoj upravi posredstvom digitalnih tehnologija. Takođe, u okviru Strategije reforme javne uprave 2022 – 2026. godine – jedan od ciljeva svakako je potrebno da bude korišćenje kvalitetne usluge javne uprave od strane građana, administracija bez papira, puna interabilnost informacionih sistema i povećanje broja elektronskih usluga na visokom nivou sofisticiranosti, kao i uvođenje centralnog monitoring sistema za pružanje usluga.
Međutim, Evropska komisija je u Izvještaju o napretku o Crnoj Gori za 2021. istakla da je naša zemlja i dalje umjereno spremna u oblasti informacionog društva i medija. Tokom izvještajnog perioda ostvaren je ograničen napredak, naročito u elektronskim komunikacijama i informacionim tehnologijama. Tek treba da bude usvojeno zakonodavstvo kojim se obezbjeđuju nezavisnost medijskog sektora od neprimjerenog političkog miješanja, osnaživanje kapaciteta medijskih regulatora za sprovođenje i dovoljni administrativni kapaciteti za sprovođenje pravne tekovine EU.
Napredak u pružanju usluga građanima je spor. Pružanje usluga, uključujući i digitalne usluge, uglavnom su nedjelotvorne i nisu lake i praktične za korišćenje.
Konačno, razvoj informacionog društva kao konačnog rezultata digitalizacije zavisi od različitih elemenata: raspoloživosti i dostupnosti telekomunikacione infrastrukture, postojećeg pravnog okvira, razvoja i dostupnosti servisa državne uprave, lokalnih samouprava, banaka i drugih finansijskih institucija, obrazovnog sistema, kao i razvoja IT sektora u Crnoj Gori uopšte. Za cijeli proces digitalne transformacije, veoma je važna i edukacija građana i uloga medija, naročito u procesu informisanja građana o procedurama i očekivanjima u procesu digitalizacije.
Milutin Vuković
MASTER programski asistent
Tekst je izrađen u okviru projekta “Razgovarajmo o…”- Analiza javnih politika u CG u 2021. godini
Leave feedback about this