Bezbjednost – faktor očuvanja i napretka društva

Bezbjednosna i spoljna politika usmjerene su na jačanje Crne Gore na međunarodnoj sceni, naročito u odnosu sa Evropskom unijom i NATO savezom. Osim što samo učlanjenje u NATO savez doprinosi jačanju međunarodne pozicije Crne Gore, ona logički sljedi ostvarivanju drugog cilja-pristupanju Evropskoj uniji.

Kada je u pitanju bezbjednost, bitna je saradnja Crne Gore sa međunarodnim organizacijama. Crna Gora je postala 192. članica UN 28. juna 2006. godine, a nakon prijema je imenovala svoje predstavnike pri UN u Ženevi, Beču i Njujorku. Danas, kada je u pitanju bezbjednost, kroz Ciljeve održivog razvoja UN se zalaže za značajno smanjenje svih oblika nasilja i rad sa vladama i zajednicama na iznalaženju trajnih rješenja za sukobe i nesigurnost. Pored toga, UN se zalaže za jačanje vladavine prava i promovisanje ljudskih prava, koji su ključ ovog procesa, kao i smanjenje nezakonitih tokova oružja i veće učešće zemalja u razvoju u institucijama globalnog upravljanja.

Kada je riječ o sporazumu o članstvu u NATO koji je Crna Gora potpisala 2017. godine, bitan je član sporazuma 5, koji navodi da ukoliko dođe do oružanog napada na jednu državu članicu, to će se smatrati napadom na sve države članice. Osnivačkim aktom NATO-a, koji je prihvatila Crna Gora, sve se se strane obavezuju da sve međunarodne sporove u koje bi mogle da budu uključene, rješavaju mirnim sredstvima. Takođe, Crna Gora je potpisnica brojnih dokumenata koje za cilj imaju kontrolu naoružanja, jer kao zemlja kandidat za članstvo u Evropskoj uniji ona mora imati razvijen sistem kontrole naoružanja koji je usklađen sa tekovinama EU.

U cilju usklađivanja domaćeg zakonodavstva sa evropskim propisima, Pregovaračko poglavlje 31 sa Evropskom unijom se odnosi na vanjsku, bezbjednosnu i odbrambenu politiku. Ovo poglavlje je otvoreno na Međuvladinoj konferenciji u Luksemburgu 2014.godine, a u okviru ovog poglavlja definišu se odnosi države kandidata sa EU i njenim institucijama, kao i pristupanju deklaracijama i konvencijama EU.

Za zatvaranje ovog poglavlja definisano je jedno završno mjerilo :

,,Crna Gora, kao potpisnica Rimskog statuta o uspostavljanju Međunarodnog krivičnog suda (ICC), u potpunosti usklađuje svoju poziciju sa Odlukom Savjeta 2011/168/CFSP od 21. marta 2011. godine i Vodećim principima EU u vezi sa sporazumima zemalja potpisnica Rimskog statuta o ICC-u i Sjedinjenih Američkih Država u vezi sa uslovima za izručivanje lica Sudu, kojim se dopunjuju Zaključci Savjeta o Međunarodnom krivičnom sudu od 30. septembra 2002. godine.“.

U izvještaju Evropske komisije o Crnoj Gori za 2021. godinu se konstatuje da je Crna Gora nastavila da se u potpunosti usklađuje sa svim stavovima Zajedničke vanjske i bezbjednosne politike EU, deklaracijama kao i zajedničkim stavovima EU, ali i da učestvuje u misijama i operacijama EU za upravljanje krizama pod Zajedničkom bezbjednosnom i odbrambenom politikom. Pored toga, u izvještaju je navedeno da je Crna Gora nastavila dobru saradnju sa međunarodnim organizacijama (UN, OEBS, Savjet Evrope) i ostaje aktivna članica NATO vježbi i misija, uključujući i NATO KFOR na Kosovu. Takođe, naznačeno je da je određeni napredak postignut, uključujući i oblast neproliferacije oružja, dok je konstatovano da u narednoj godini Crna Gora treba da zadrži svoje potpuno usklađivanje sa Vanjskom, bezbjednosnom i odbrambenom politikom EU.

Evropska komisija je u izvještaju još jednom isakla važnost ispunjenja zadatog završnog mjerila, odnosno da ukoliko bi se Crna Gora uskladila sa kompletnim Rimskim statutom, bez održavanja bilateralnog sporazuma o imunitetu sa Sjedinjenim Američkim Državama, kojim se daje izuzeće za državljane SAD od jurisdikcije Međunarodnog krivičnog suda, tim aktom bi se omogućilo privremeno zatvaranje poglavlja.

Konačno, razni unutrašnji i spoljašnji faktori mogu da dovedu do destabilizacije društva, s tim u vezi bezbjednosna politika je nešto na čemu Crna Gora mora uvijek da radi sa istim intezitetom. Vojska i odbrambeni sistem Crne Gore ulaskom u NATO dobili su nastavak modernizacije, a država kroz unutrašnje politike treba da pruži potvrdu stabilnosti. Demokratski razvoj države je vitalan za dalje unapređenje bezbjednosti i stabilnosti, a samim tim i bržem članstvu u EU.

Saša Đuretić

MASTER saradnica za politička pitanja

*Tekst je izrađen u okviru projekta “Razgovarajmo o…”